معیارهای گزینش
تنظیم فهرست برنامه حافظه جهانی که در سطح بین المللی، منطقه ای یا
ملی انجام می گیرد بر اساس معیارهای ارزیابی اهمیت جهانی میراث مستند و نیز
تأثیرات آن در بعد جهانی، منطقه ای یا ملی صورت می گیرد.
معیارهای تدوین شده توسط یونسکو در چارچوب ثبت آثاردر فهرست بین
المللی است که در حوزه منطقه ای و ملی نیز قابل اجرا می باشد .انتخاب یک سند در برنامه
حافظه جهانی با توجه به قابلیت های آن در مقایسه با معیارهای گزینش، محتوای کلی
دستورالعمل ها و شرایط دیگر مطرح شده در برنامه حافظه جهانی انجام می شود.
در ضمن ارزیابی آثار، نسبی است و معیار کاملی برای بیان اهمیت فرهنگی وجود ندارد
به همین دلیل یک معیار خاص که بر اساس آن بتوان یک سند را در برنامه حافظه جهانی
ثبت کرد وجود ندارد.
هنگامی که سندی برای ثبت در برنامه حافظه جهانی نامزد می شود ابتدا باید از لحاظ
صحت و درستی مورد بررسی قرار گیرد:
آیا ماهیت و منشاء آن
قابل اطمینان است؟ اسناد کپی، المثنی و جعلی ممکن است با سند اصل اشتباه گرفته
شود.
کمیته مشاوره بین المللی باید از اهمیت جهانی سند مطرح شده اطمینان داشته باشد
بدین معنی که سند منحصر به فرد و بی نظیر باشد به گونه ای که گم شدن یا از بین
رفتن آن سبب فقر یا تضعیف میراث مستند گردد همچنین در یک محدوده زمانی از نظر
فرهنگی تأثیر زیادی درسطح جهانی داشته باشد.
در صورتی منبعی دارای ارزش جهانی است که یک یا چند معیار از
معیارهای گزینش را داشته باشد.
معیارهای مورد نظر عبارتند از:
الف)نفوذ و تأثیر.
ب) زمان.
ج) مکان.
د) مردم.
ه) موضوع.
و) شکل و سبک.
ز) ارزش معنوی، فرهنگی و اجتماعی.
1. نفوذ و تأثیر: مستنداتی از لحاظ جهانی با ارزش هستند که دارای نفوذ
و تأثیر بر جهان باشند؛ مانند آثار مذهبی یا سیاسی که در شکل گیری تاریخ مؤثر بوده
اند.
2. زمان: آثاری که دوره ای از تغییر در جهان را بیان می نمایند یا
اینکه به شناخت و آگاهی از تاریخ در دوره ای خاص کمک می کنند، از لحاظ زمانی با
اهمیتند، مانند مستنداتی که دوره های بحرانی یا تغییرات مهم اجتماعی و فرهنگی را
در یک دوره زمانی نشان می دهند. البته آثار مستند فقط به دلیل قدمت از ارزش
برخوردار نیستند.
3. مکان: مکان تشکیل یک اثر مشخصه اصلی اهمیت آن است و دربرگیرنده اطلاعات حیاتی
درباره منطقه ای است که در تاریخ و فرهنگ جهانی اهمیت داشته است، میراثی که حاوی
اطلاعاتی مهم در ارتباط با مکان یا منطقه ای می باشد که نقش مهمی در تحولات مهم
تاریخی ایفا کرده، مانند آثاری که متعلق به اماکن تاریخی یا معرف انقلاب صنعتی می
باشند.
4. مردم: مستنداتی که در ارتباط با افراد، گروه یا اشخاصی می باشند که در تاریخ نقش
مهمی ایفا کرده اند، مهم است.
5. موضوع: شرایط و اوضاع اجتماعی و فرهنگی یک اثر نشان دهنده جنبه های مهمی از رفتار
بشری یا پیشرفت اجتماعی، صنعتی یا سیاسی می باشد که ممکن است دربرگیرنده ماهیت
حرکت های بزرگ و نمایانگر تأثیر افراد و گروه های مهم باشد.
6. شکل و سبک: میراث مستند ممکن است دارای ارزش های برجسته ای از نظر سبک شناسی، زبان
شناسی و زیبا شناسی باشد و نمونه ای واقعی از آداب و رسوم یا قالب های نابود شده
یا در حال نابودی باشد، به عنوان مثال دست نویس های منور بر روی برگ و پوست ازجمله
نمونه های ارزشمند می باشد.
گزینه های زیر نیز جهت گزینش در نظر گرفته می شود:
1. نادر بودن: محتوا و ماهیت فیزیکی سند باید اثری کمیاب در نوع و
زمان خود باشد؛ کامل بودن: با توجه به ماهیت های فیزیکی اثر به جا مانده باید
بررسی شود که آیا اثر کامل است یا خیر؟
یا صدمه دیده است یا تغییر کرده است؟
البته باید به این نکته نیز توجه نمود که آیا بقای میراث مطرح شده
در خطر می باشد؟ اگر اثر از خطر مصون است آیا تمهیداتی لازم برای تداوم این اثر
صورت گرفته است؟
2. برنامه مدیریتی: برنامه مدیریتی، برنامه ای است که به دلیل اهمیت
میراث مستند با توجه به استراتژی های مناسب برای حفظ و دستیابی به آنها وجود دارد.
